Eusko Jaurlaritzak eta IBMk Europako lehenengo IBM Quantum System Two inauguratu dute Donostian

IBM Quantum System Two operatiboa inauguratu dute gaur Eusko Jaurlaritzak eta IBMk IBM-Euskadi Konputazio Kuantikoko Zentroan, Donostian; Europan lehenengoa da, eta hirugarrena mundu osoan. Sistema hori instalatzea mugarria da bi erakundeen arteko lankidetza estrategikoan. Lankidetza hori 2023an sortu zen, BasQ – Basque Quantum ekimenaren baitan, Euskadi teknologia kuantikoen nazioarteko polo gisa finkatzeko Eusko Jaurlaritzak sustatuta.

Ikerbasqueko eraikin berrian dago sistema, IBM-Euskadi Konputazio Kuantikoko Zentroan, eta gaur goizean inauguratu da, Imanol Pradales lehendakariak parte hartu duen ekitaldi instituzionalean. Harekin batera egon dira Jay Gambetta, IBM Quantumeko presidenteordea, Juan Ignacio Pérez Iglesias, Eusko Jaurlaritzako Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntzako sailburua, Eider Mendoza, Gipuzkoako ahaldun nagusia, Eneko Goia Donostiako alkatea eta Horacio Morell, IBM Españako presidentea. Inaugurazio-ekitaldian izan dira, baita ere, lehenengo eta bigarren lehendakariordeak, Arabako eta Bizkaiko ahaldun nagusiak, bai eta erakundeetako eta zientzia-alorreko, erakundeetako eta enpresetako ordezkari ugari ere.

IBM Quantum System Two instalazioa Estatu Batuetatik kanpo sistema honen bigarren abiaraztea da. 156 qubiteko IBM Quantum Heron prozesadore batek bultzatzen du, eta konpainiak orain arte garatu duen prozesadore kuantiko onenetakoa da. Etorkizunean eskalatu eta hainbat prozesadore integratzeko diseinatuta dago eta, beraz, mugarri teknologikoa da, erabilera-eskalako algoritmoak exekutatzeko aukera ematen baitu, simulazio klasikoaren gaitasunak gaindituta. 

Eusko Jaurlaritzak ikerketaren, berrikuntzaren eta aurrerapenaren alde egindako apustua nabarmendu du Imanol Pradales Lehendakariak.“Gure tamainaz jakitun, eta arriskatuz, onenen artean aritzea erabaki dugu, beste behin ere. Gaur, duela 40 urte baino gehiago hartutako bideari jarraipena emango diogu. Eta arrazoia argi dugu: zientzian benetan sinesten dugulako. Gehiago eta hobeto bizi garelako zientziari esker. Teknologia kuantikoek gure egunerokoan eragingo dute, hala nola osasunean, farmako berrien garapenean, komunikazioetan, energian eta zibersegurtasunean. Euskadin ondo kokatuta gaude: apustu ausart eta iraunkorraren fruitu den ekosistema hedatu dugu”. “Sortu dugun abantaila kuantikoa aprobetxatzeko moduan gaude. Gure herriarentzat estrategikoak diren arloetan jarri behar dugu arreta.Gure gida ‘Basque Quantum’ Estrategia da, gaur urrats erraldoia ematen duena. BasQ estrategiaren bidez, ezagutza sortzeko eta talentua erakartzeko imana izango gara. Beste ezagutza- eta berrikuntza-polo eta -ekosistemekin konektatzeko aukera emango digu, herrialdean lehiakortasuna eta garapena handitzeko. Eta, era berean, Europako erresilientzia- eta berrindustrializazio-estrategiarekin bat egiteko aukera emango digu, kontinente eta herrialde gisa aurre egin behar diegun eraldaketetarako funtsezkoak diren azpiegitura eta teknologietako inbertsioa aprobetxatuta”, azpimarratu du Pradalesek. 

"BasQ-ko zientzia-taldearekin egindako bi urteko lankidetzak emaitza garrantzitsuak lortu ditu energia handiko materialen eta fisikaren zientziaren arloan. Orain helburua da gure taldeek gero eta ekosistema handiagoa indartzea, Europako lehen IBM Quantum System Two honi esker. IBM Quantum Heron prozesadore kuantiko onenaz hornituta dago”, adierazi du Jay Gambetta IBM Research eta IBM Felken-eko zuzendariak. 

IBM-Euskadi Konputazio Kuantikoko Zentroko taldeak sistema erabiltzeko aukera du, IBMren beste baliabide batzuekin batera, Europako hegoaldeko ekosistema kuantikoa eraikitzen laguntzeko, garapen ekonomikoa sustatzeko eta algoritmo erabilgarri berriak garatzeko, hala teknologia kuantikoetarako Eusko Jaurlaritzaren IKUR 2030 Estrategiaren ikuspegia lortzen laguntzeko.Algoritmoak garatzeko ahalegin espezifikoek bete-betean laguntzen dute IKUR 2030 Estrategiaren helburuak lortzen, sektore estrategikoetan aplikazioak garatzea xede, hala nola energian, biomedikuntzan eta adimen artifizialean. Euskadi teknologia kuantikoen arloan aitzindari egiten ere laguntzen du Zentroak, eta indartu egiten du IBMk eta Eusko Jaurlaritzak eremu estrategiko horretan garapen zientifiko eta teknologikoaren buru izateko duten konpromisoa.

Etorkizuneko ezagutzarako eta industriarako azpiegitura

Euskadin IBM Quantum System Two abian jartzea komunitate zientifikoaren aurrerapenaren ikur izateaz gain, aukera berriak eskaintzen ditu teknologia sektore estrategikoetara transferitzeko. Sistema berriaren gaitasunei esker, erronka konplexuei erantzun egin ahal izango zaie arlo hauetan: material berrien diseinua, prozesu industrialen optimizazioa, simulazio biomedikoa edo adimen artifizialeko algoritmoak hobetzeko.

Urrats horrekin, Euskadi funtsezko nodo gisa finkatu da IBMren konputazio kuantikoaren sare globalean, eta gorabidean dagoen teknologia horren garapenean aitzindari izateko nahia indartu du. Ekimen horien bidez, sentsibilizazioa, hezkuntza eta prestakuntza sustatzen dira, ikasteko esperientzia berritzaile eta murgilduen bidez, bai ikasleentzat, bai zientzia- eta teknologia-arloko profesionalentzat.

Eusko Jaurlaritzak Quantum-en alde egindako apustuari buruz

Eusko Jaurlaritzak konputazio kuantikoarekin duen konpromisoa 2019an hasi zen IKUR Estrategiaren bidez, eta Euskadirentzako lehentasunezko eremu zientifiko identifikatu zuen eremu hori, neurozientziekin, neutronikarekin eta adimen artifizialarekin batera.Estrategia horren barruan, 2023ko martxoan, IBMrekin lankidetza iragarri zen, zentro kuantiko bat instalatzeko eta Euskadin IBM Quantum sistema bat hedatzeko; lurraldea zientzia eta berrikuntza kuantikoaren abangoardian kokatzeko urratsa. Apustu hori 2025eko martxoan indartu zen, Europako lehenengo IBM Quantum System Two Euskadin instalatuko zela iragarri zenean.

Eusko Jaurlaritzak teknologia kuantikoen alde egindako apustua BasQ – Basque Quantum (https:// https://www.basquequantum.eus/eu) izenarekin egikaritu zen; Eusko Jaurlaritzako Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntza Sailak Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundiekin elkarlanean gidatu du ekimena. Instalazio teknologikoa izateaz gain, BasQ zientzia kuantikoa bultzatzeko, talentua trebatzeko, inbertsioa erakartzeko eta energia, industria, biomedikuntza eta adimen artifiziala bezalako sektore estrategikoetan aplikazioak garatzeko diseinatutako ekosistema integral gisa eratu da.

IBM-Euskadi Konputazio Kuantikoko Zentroa

IBM_BasqueCountry sistemaren egoitza den IBM-Euskadi Konputazio Kuantikoko Zentroaren misioa da Euskadin teknologia kuantiko aurreratuen erabilera bultzatzea, goi-mailako ikerketa zientifikoa indartuta eta nazioarteko lankidetza sustatuta. Gainera, bikaintasuneko ekosistema sendotu nahi du, etorkizunerako estrategikoa den eremu horretan talentu espezializatua trebatuta eta ezagutza sortuta. Zentroak abangoardiako azpiegitura jarriko du BasQ sarearen eta Eusko Jaurlaritzaren estrategia kuantikoari lotutako beste erakunde batzuen esku, eta horrek gaitasun konputazional paregabe izateko aukera erraztuko du.

Era berean, Eusko Jaurlaritza eta IBM elkarlanean ari dira Euskadi talentu kuantikoaren erreferente global gisa posizionatzeko prestakuntza-programak garatzen. Ekimen horien bidez, sentsibilizazioa, hezkuntza eta prestakuntza sustatzen dira, ikasteko esperientzia berritzaile eta murgilduen bidez, bai ikasleentzat, bai zientzia- eta teknologia-arloko profesionalentzat.

IBMri buruz

IBM hodei hibridoko, adimen artifizialeko eta enpresa-zerbitzuetako hornitzaile liderra da munduan, eta 175 herrialde baino gehiagotako bezeroei laguntzen die beren datuen balioa aprobetxatzen, prozesuak optimizatzen, kostuak murrizten eta beren sektoreetan lehiakortasuna handitzen.Arlo kritikoetan, hala nola finantza-zerbitzuetan, telekomunikazioetan eta osasungintzan, 4.000 erakunde publiko eta pribatu inguruk konfiantza dute IBMren hodeiko plataforma hibridoan eta Hat OpenShift Sarean, eraldaketa digitalak azkar, eraginkortasunez eta modu seguruan bizkortzeko.

IBMk adimen artifizialean, konputazio kuantikoan eta industria eta enpresa-zerbitzuetarako hodei-soluzio espezifikoetan dituen berrikuntzek aukera irekiak eta malguak eskaintzen dizkiete bezeroei. Hori guztia babesten du korporazioaren konfiantza, gardentasun, erantzukizun, inklusibitate eta zerbitzuarekin duen konpromiso historikoak.

Ikerbasque-i buruz

2007an, Eusko Jaurlaritzak Ikerbasque eratu zuen euskal sistema zientifikoa indartzeko, mundu osoko ikertzaileak erakarri, berreskuratu eta atxikita. Zientziarako Euskal Fundazioa erakunde sendoa da, 35 herrialdetako 373 ikertzaile ditu, jakintza-arlo guztietakoak, eta, gaur egun, 25 erakunde-kidetan lan egiten dute.